Omnis definitio in iure civili periculosa est:
parum est enim, ut non subverti posset

ROZWÓD

         Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2015 roku w Polsce sądy orzekły prawomocnie ponad 67 tysięcy rozwodów. Oznacza to, że na 1000 nowo zawartych małżeństw, w owym roku rozpadło się ich aż około 357. Niezależnie od oceny tej statystyki, niepodważalnym jest, iż coraz większy odsetek małżeństw w Polsce kończy się rozwodem.

         Rozwód z samej swojej specyfiki jest oczywiście zawsze bardzo przykrym wydarzeniem w życiu człowieka. W tym stanie rzeczy kwestia odpowiedniego poprowadzenia sprawy rozwodowej jest bardzo ważna – pozwala bowiem zminimalizować ilość towarzyszącego rozwodowi cierpienia, a prowadzenie postępowania w odpowiedni sposób może znacznie przyczynić się do jak najszybszego i możliwie bezkonfliktowego jej zakończenia.

         Aby uzyskać rozwód, koniecznym jest również wypełnienie określonych ustawą przesłanek, tj. wykazanie że rozkład pożycia między małżonkami ma charakter trwały i zupełny. Oznacza to, że nieodwracalnie zostały zerwane pomiędzy małżonkami wszelkie więzi, tak na płaszczyźnie duchowej jak i gospodarczej oraz fizycznej.

         Dla stwierdzenia ustania więzi duchowej wystarczające jest jedynie ustalenie przez sąd w toku sprawy, że pomiędzy małżonkami nie ma więzi charakterystycznej dla związku małżeńskiego – wzajemnej miłości, szacunku czy akceptacji. Zaznaczyć jednak trzeba, iż nie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że pomiędzy małżonkami musi istnieć konflikt – wystarczy że ich relacje względem siebie nie zawierają cech koniecznych dla istnienia związku pomiędzy dwoma osobami i nie ma możliwości, ażeby te właściwe relacje zostały odbudowane.

          Ustanie więzi materialnej oznacza natomiast, że małżonkowie przestali prowadzić wspólne gospodarstwo domowe. Pojęcie to nie jest jednak tożsame z faktem, iż koniecznie nie mogą oni zamieszkiwać pod jednym dachem, albowiem w doktrynie uznaje się za dopuszczalną sytuację w której z uwagi na szczególne okoliczności, np. kondycję finansową czy dobro małoletnich dzieci, małżonkowie mogą w dalszym ciągu razem mieszkać. Brak prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego w tym kontekście oznacza raczej brak wspólnego gospodarowania pieniędzmi, oddzielne zakupy etc.

         Wreszcie celem orzeczenia przez Sąd rozwodu konieczne jest również ustanie więzi fizycznej pomiędzy małżonkami, tj. brak obcowania cielesnego między nimi. Brak obcowania nie należy jednak utożsamiać wyłącznie z brakiem współżycia seksualnego, ale też brakiem jakichkolwiek fizycznych gestów stanowiących potwierdzenie miłości, troski czy przywiązania – pocałunków, przytulania się itp.

          Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, iż nawet pomimo udowodnienia istnienia wyżej wymienionych przesłanek, co nawiasem mówiąc na gruncie toczącego się przed sądem postępowania często nie jest rzeczą łatwą, sąd w określonych sytuacjach może odmówić orzeczenia rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód. Stanie się tak w przypadku, gdy poprzez orzeczenie rozwodu ucierpiałoby dobro małoletnich dzieci lub byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a rozwodu żądał małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (chyba że drugi małżonek wyrazi na niego zgodę bądź odmowa jego zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego). W praktyce najczęstszym z powodów nieudzielenia rozwodu w myśl tych przesłanek jest oczywiście wzgląd na dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Co za tym idzie, w przypadku wniesienia powództwa o rozwiązanie małżeństwa posiadającego małoletnie potomstwo, koniecznym jest również podjęcie odpowiednich czynności celem przekonania sądu, że rozwód nie będzie niósł ze sobą negatywnych konsekwencji dla małoletnich dzieci stron. Nie jest to oczywiście rzecz prosta, często kluczowe w tym kontekście jest zastosowanie odpowiedniej strategii procesowej, obranej na potrzeby konkretnego stanu faktycznego.

          Niezależnie od powyższego poruszyć należy również kwestię winy rozkładu pożycia między małżonkami. Zaczynając zatem od podstaw – istnieją cztery różne rodzaje orzeczeń o rozwiązaniu małżeństwa: z wyłącznej winy jednego z małżonków, z winy obydwojga małżonków, bez orzekania o winie, z ustaleniem że żaden z małżonków nie ponosi winy.

          Wychodzący z powództwem o rozwód często domagają się uznania drugiej strony za wyłącznie winną rozkładu pożycia. Robią to będąc przekonanymi o słuszności swojego stanowiska i z czysto ludzkiego punktu widzenia często mają rację – współmałżonek zdradzał, nadużywał alkoholu, stosował przemoc etc. Niestety, uzyskanie orzeczenia o rozwiązaniu małżeństwa z wyłącznej winy jednego z małżonków jest bardzo trudne. Wynika to z faktu, iż przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego nie wprowadzają rozróżnienia stopnia winy małżonków, co oznacza że jeżeli jeden z nich jest winny w 95% a drugi jedynie w 5%, to i tak Sąd na ogół uzna że rozkład pożycia nastąpił z winy obu stron. By przedstawić to zagadnienie bardziej obrazowo posłużę się przykładem – jeżeli na przykład mąż regularnie zdradzał żonę, a ta dowiedziawszy się o tym obrzucała go obelgami, to Sąd może wówczas orzec o rozwiązaniu małżeństwa z winy obu stron, pomimo że z punktu widzenia potocznego myślenia oczywistym byłoby, że za rozkład pożycia winę ponosi jedynie zdradzający mąż. Warto się przy tym zastanowić, jakie wymierne korzyści, oprócz oczywiście zwykłego poczucia sprawiedliwości, daje orzeczenie o wyłącznej winie jednego z małżonków. Przede wszystkim małżonek wyłącznie winny poza skrajnymi przypadkami zobowiązany jest do zwrotu drugiej stronie wszystkich poniesionych przez nią kosztów procesu, w tym kosztów zatrudnienia adwokata czy radcy prawnego. Jednakże, co jeszcze istotniejsze – ten rodzaj orzeczenia otwiera małżonkowi nieponoszącemu winy w rozkładzie pożycia możliwość dochodzenia od eksmałżonka alimentów służących wyrównaniu jego dotychczasowej stopy życiowej, przy czym obowiązek ten nie jest ograniczony w czasie i trwa aż do śmierci któregoś z małżonków bądź ponownego zawarcia małżeństwa przez małżonka nieponoszącego winy w rozkładzie pożycia.

          Inaczej rzecz ma się w przypadku orzeczenia rozwodu z winy obu małżonków, co też z uwagi na wskazany powyżej mechanizm braku jej stopniowania jest sytuacją zdecydowanie częstszą. W przypadku takiego orzeczenia - z reguły żadna ze stron nie jest obciążona koniecznością zwrotu eksmałżonkowi kosztów postępowania. Podkreślić należy, że w tym wypadku istnieje też możliwość zażądania od drugiego małżonka zasądzenia alimentów na swoją rzecz, ale tylko jeżeli żądający wykaże, że znajduje się w niedostatku.

          W większości spraw najrozsądniejszym oraz najmniej bolesnym, a przy tym najszybszym i najtańszym sposobem zakończenia małżeństwa jest rozwód bez orzekania o winie. W przypadku takiego postępowania nie ma bowiem konieczności udowadniania winy jednej ze stron, co w praktyce pozwala uniknąć wywlekania wzajemnych żali, angażowania jako świadków członków rodziny i osób trzecich, słowem tzw. „publicznego prania brudów”. Jednocześnie ten rodzaj postępowania w znacznym stopniu upraszcza kwestię sprawowania wspólnej władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi. Oczywiście z uwagi na swój charakter model ten może być zastosowany jedynie na zgodny wniosek obydwojga małżonków. Odnośnie zaś alimentów, to wbrew temu co się wydaje, brak orzeczenia o winie absolutnie nie wyklucza możliwości domagania się alimentów na zasadach jak przy orzeczeniu o winie obu stron, z tym tylko zastrzeżeniem, że obowiązek alimentacji wygasa z upływem 5 lat od dnia ich prawomocnego orzeczenia.

          Wreszcie istnieje też szczególny rodzaj orzeczenia o rozwiązaniu małżeństwa poprzez ustalenie przez sąd, że żaden z małżonków nie ponosi winy w rozkładzie pożycia.  Sąd orzeknie tak w wypadku, gdy rozkład pożycia wynika z okoliczności niezależnych od małżonków – choroby psychicznej, bezpłodności etc. Co do zasady zasądzenia obowiązku alimentacyjnego w owym przypadku to są one identyczne jak w przypadku orzeczenia o rozwiązaniu małżeństwa bez orzekania o winie.

          Zauważyć przy tym trzeba, iż w przypadku posiadania przez strony małoletnich dzieci, w toku procesu oprócz kwestii orzeczenia rozwodu oraz ewentualnego zasądzenia alimentów na rzecz któregoś z małżonków, sąd uregulować musi również wszelkie kwestie dotyczące małoletnich dzieci - podejmuje decyzje komu powierzyć opiekę nad dziećmi, z którym z rodziców będą mieszkać, zasądza na ich rzecz alimenty etc. W związku z powyższym rodzaj postępowania w którym sąd rozstrzyga również kwestie dotyczące małoletnich dzieci z reguły niestety trwają zdecydowanie dłużej.

          Przechodząc do skutków prawomocnego orzeczenia rozwodu, to oczywiście najważniejszym z nich jest powrót eksmałżonków do stanu wolnego i możliwość ponownego zawarcia związku małżeńskiego. Oprócz tego pamiętać trzeba, iż rozwód skutkuje również ustaniem majątkowej wspólności małżeńskiej, co często prowadzi do konieczności przeprowadzenia podziału majątku wspólnego małżonków, a także że orzeczenie rozwodu skutkuje wyłączeniem dziedziczenia ustawowego pomiędzy małżonkami. Warto jeszcze wspomnieć, iż w terminie 3 miesięcy od dnia prawomocnego orzeczenia rozwodu małżonek ma możliwość powrotu do nazwiska noszonego przed zawarciem rozwiązanego związku małżeńskiego.

         Jeżeli poszukują Państwo pomocy przy przeprowadzeniu postępowania rozwodowego, bądź też szukacie pomocy z uwagi na pozwanie w sprawie o rozwód, toteż proszę o kontakt z moją Kancelarią.